Uzroci loše komunikacije

Braćo, pitamo li se kako međusobno komuniciramo?U braku, u porodici, u rodbini, u džematu?! Kako kominiciraju muž i žena, sin i otac, majka i kći, brat s bratom, džematlija s džematlijom?! Gdje je iman jak i svijest visoka, komunikacije su dobre. Ljudi su danas obrazovani, puno znaju, a kakvi su im međusobni odnosi? „Znanja ima, al’ edeba fali“! Tako bi rekao jedan mudri insan. Od jedne komunikacije zavise sve druge. Koliko je ona snažna i iskrena, zavisi sve drugo. Zato nam je u početku propisano 50 namaza u toku dana radi komunikacije s Gospodarom, a onda iz milosti reducirano, da bi smo shvatili kolika su iskušenja i izazovi i koliko nam je potrebna najvažnija svakodnevna komunikacija.

مُّحَمَّدٌ رَّسُولُ اللَّهِ وَالَّذِينَ مَعَهُ أَشِدَّاء عَلَى الْكُفَّارِ رُحَمَاء بَيْنَهُمْ تَرَاهُمْ رُكَّعًا سُجَّدًا يَبْتَغُونَ فَضْلا مِّنَ اللَّهِ وَرِضْوَانًا سِيمَاهُمْ فِي وُجُوهِهِم مِّنْ أَثَرِ السُّجُودِ

„Muhamed je Allahov poslanik, a oni koji su s njim žestoki su prema nevjernicima, samilosni među sobom, vidiš ih na ruku'u, na sedždi, žele Allahovu dobrotu i zadovoljstvo, na licima im se vide tragovi sedžde“. (El-Fath, 29). Ovdje nas je Allah s.w.t. opisao da smo „međusobno samilosni“, dakle, da znamo međusobno komunicirati, da se uvažavamo, poštujemo, razumijevamo da se znamo saslušati, korigovati i ispravljati. Postavlja se pitanje: jesmo li zaista takvi? Obratimo pažnju na nekoliko kur'anskih ajeta  i poruka koje nam se nude.

وَالْمُؤْمِنُونَ وَالْمُؤْمِنَاتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِيَاء بَعْضٍ يَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنكَرِ وَيُقِيمُونَ الصَّلاةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاة                                    

„Vjernici i vjernice su jedni drugima zaštita, zagovaraju dobra, a spriječavaju loša djela, obavljaju namaz i izvršavaju zekat“! (Et-Tawbe, 71).

الْمُنَافِقُونَ وَالْمُنَافِقَاتُ بَعْضُهُم مِّن بَعْضٍ يَأْمُرُونَ بِالْمُنكَرِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمَعْرُوفِ وَيَقْبِضُونَ أَيْدِيَهُمْ نَسُواْ اللَّهَ فَنَسِيَهُمْ                         

„Licemjeri muškarci i licemjerke žene jedni su od drugih, zagovaraju loša, a sprječavaju dobra djela, a ruke su im stisnute. Ne misle o Allahu, pa Allah ne misli o njima“! (Et-Tawbe, 67).

وَقُل لِّعِبَادِي يَقُولُواْ الَّتِي هِيَ أَحْسَنُ إِنَّ الشَّيْطَانَ يَنزَغُ بَيْنَهُمْ إِنَّ الشَّيْطَانَ كَانَ لِلإِنسَانِ عَدُوًّا مُّبِينًا                                           

“Reci robovima mojim da govore ono što je najljepše, jer zaista šejtan uspostavlja neprijateljstvo među njima, šejtan je zaista insanu otvoreni neprijatelj”. (El-Isra’, 53).

وَقُولُواْ لِلنَّاسِ حُسْنًا وَأَقِيمُواْ الصَّلاةَ وَآتُواْ الزَّكَاةَ „Ljudima govorite lijepe riječi i uspostavljajte namaz i dajite zekat…“. (El-Baqare, 83).

قَوْلٌ مَّعْرُوفٌ وَمَغْفِرَةٌ خَيْرٌ مِّن صَدَقَةٍ يَتْبَعُهَا أَذًى وَاللَّهُ غَنِيٌّ حَلِيمٌ                                                                                               

 “Lijepa riječ i oprost su vrijedniji od sadake koju prate uvreda, prijezir i zla pomisao, a Allah je apsolutno neovisan”! (El-Baqare, 263).

وَعِبَادُ الرَّحْمَنِ الَّذِينَ يَمْشُونَ عَلَى الأَرْضِ هَوْنًا وَإِذَا خَاطَبَهُمُ الْجَاهِلُونَ قَالُوا سَلامًا                                                                               

 “A robovi Milostivoga, koji po Zemlji dostojanstveno hodaju, kada im se džahili obrate, oni kažu selam”! (El-Furkan, 63)

وَيْلٌ لِّكُلِّ هُمَزَةٍ لُّمَزَةٍ الَّذِي جَمَعَ مَالا وَعَدَّدَهُ يَحْسَبُ أَنَّ مَالَهُ أَخْلَدَهُ كَلاَّ                                                                                

 „Teško svakom podrugljivcu i klevetniku, koji sakuplja imetak i broji ga, misleći da će ga imetak vječnim učiniti. Nikako!“. (El-Humezeh, 1-3)                                                                                   

Braćo, naša međusobna komunikacija zavisi od toga koliko je snažan naš iman i svijest o odgovornosti pred Allahom. Komunikacija je stvar ahlaka, a poslanik je poslat upravo zbog toga:  إنما بعثت لأتمم مكارم الأخلاق  “Poslat sam da usavršim ponašanje ljudi“!(Ahmed)  Stoga, ako pažljivo čitamo kur'anske ajete i studiozno razmišljamo o njihovim porukama, vidjećemo da se poruke imana i poruke ahlaka vrlo često međusobno prepliću. Dakle, naša međusobna komunikacija je stvar imana, ahlaka, edeba i kulture ponašanja i ophođenja.

Poslanik, a.s, je upozoravao na opasnost ružne riječi i na odgovornost za izgovorenu riječ na Sudnjem danu,سأل معاذ بن جبل رسول الله صلى الله عليه و سلم أو نحاسب على ما نقول يا رسول الله أجابه  يا معاذ و هل يكب الناس على وجوههم في النار يوم القيامة إلا حصائد ألسنتهم                                                                                                                            

Muaz  ibn Džebel r.a. je (jedne prilike) začuđeno upitao Poslanika s.a.w.s.:“Allahov poslaniče, zar ćemo odgovarati za ono što kažemo“!? Poslanik mu odgovori:“Moj Muaze, pa zar će ljudi biti odvlačeni u vatru na licima i na nosevima osim zbog onog što su jezicima govorili“!? (Et-Taberani)                                      

 Kakve su to doista komunikacije među nama?                                                                                          

Ako uđemo u svijet Kur’ana i pažljivo analiziramo karaktere ličnosti, naići ćemo na sasvim jasne primjere dobre i loše međusobne komunikacije.                                                                                             

Adem a.s. je naivno prihvatio šejtanove spletke, izgubio džennet i morao na Zemlju. Šejtan ima demagogiju, perfidnu priču, laž i podle namjere. Šejtan je zavidan! Pogrešno tumačenje podastire Ademovoj a.s. ljudskoj naivnosti i slabosti i još mu se lažno zaklinje, da mu je iskreni prijatelj. Adem a.s. plaća račun svoje naivnosti! I vjernici vrlo često, nakon što dozvole da budu naivni i prevareni, plaćaju račun svoje naivnosti! Hoće li tome konačno doći kraj?!                                                                                 

Ova perfidna komunikacija je osnova pokvarenim ljudima:

وَمِنَ النَّاسِ مَن يُعْجِبُكَ قَوْلُهُ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَيُشْهِدُ اللَّهَ عَلَى مَا فِي قَلْبِهِ وَهُوَ أَلَدُّ الْخِصَامِ وَإِذَا تَوَلَّى سَعَى فِي الأَرْضِ لِيُفْسِدَ فِيهَا وَيُهْلِكَ الْحَرْثَ وَالنَّسْلَ وَاللَّهُ لاَ يُحِبُّ الْفَسَادَ وَإِذَا قِيلَ لَهُ اتَّقِ اللَّهَ أَخَذَتْهُ الْعِزَّةُ بِالإِثْمِ فَحَسْبُهُ جَهَنَّمُ وَلَبِئْسَ الْمِهَادُ                                                     

 “Ima ljudi čije te riječi o životu na ovom svijetu oduševljavaju, čak se pozivaju na Allaha kao svjedoka za ono što je u srcima njihovim, a najljući su neprijatelji. Čim se dočepa položaja, krene praviti nered na Zemlji, uništavajući i usjeve i stoku, a Allah ne voli nered! A kada mu se kaže:-Boj se Allaha-, njega uzme ponos u grijehu. Dovoljan mu je džehennem, a to je zaista grozno boravište“! (El-Baqare, 204, 205 i 206).

Iblis je u odnosu na insana u samom startu života na Zemlji napravio nekoliko grijeha: nije ga akceptirao, nije mu sedždu učinio, ogovarao ga je i omalovažio, pokazao je zavidnost i oholost. On ima svoje kriterije, a Allahove ne prihvata, govoreći: “JA sam bolji od njega”! Nije li ovo osnova za sve što je ružno, pa i lošu komunikaciju!?                                                                                                                                     

Ovo “JA sam bolji od njega”, danas je osnova problema među ljudima, posebno, nažalost među nama muslimanima. Musliman, braćo, ne laže, musliman ne vara i ne zakida, musliman nema demagogiju i šuplju priču, musliman ne podmeće nogu, musliman se ne uvezuje radi interesa već radi Allaha, musliman ne krade, musliman ne ogovara, musliman se ne nameće, musliman ne zavidi, kad pogriješi musliman se izvine, traži halala. Ako ima kod sebe suprotne osobine, u negativnom smislu, zasigurno prihvata šejtanovu komunikaciju i jasno se uklapa u njegove perfidne šeme!                                                      

Kad je Adem a.s. shvatio usljedila je ispravna kur’anska komunikacija prema Allahu dž.š.:                    

 أَنفُسَنَا وَإِن لَّمْ تَغْفِرْ لَنَا وَتَرْحَمْنَا لَنَكُونَنَّ مِنَ الْخَاسِرِينَ رَبَّنَا ظَلَمْنَا  “Gospodaru naš, mi smo sebi zulum učinili, pa ako nam Ti ne oprostiš i ako nam se Ti ne smiluješ, zaista ćemo biti na gubitku”! (El-A’raf, 23).                         

 Nije vodio polemiku…Šejtan se ne osvrće, on ustrajno smišlja nove spletke, postavlja nove šeme i traži od Allaha da ga ostavi do dana proživljenja! Ovo je osnova današnjeg zla!                                             

Završiću današnju hutbu snažnom kur’anskom porukom u kojoj stoji:

أَلَمْ تَرَ كَيْفَ ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلاً كَلِمَةً طَيِّبَةً كَشَجَرَةٍ طَيِّبَةٍ أَصْلُهَا ثَابِتٌ وَفَرْعُهَا فِي السَّمَاء تُؤْتِي أُكُلَهَا كُلَّ حِينٍ بِإِذْنِ رَبِّهَا وَيَضْرِبُ اللَّهُ الأَمْثَالَ لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ يَتَذَكَّرُونَ وَمَثَلُ كَلِمَةٍ خَبِيثَةٍ كَشَجَرَةٍ خَبِيثَةٍ اجْتُثَّتْ مِن فَوْقِ الأَرْضِ مَا لَهَا مِن قَرَارٍ يُثَبِّتُ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُواْ بِالْقَوْلِ الثَّابِتِ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَفِي الآخِرَةِ وَيُضِلُّ اللَّهُ الظَّالِمِينَ وَيَفْعَلُ اللَّهُ مَا يَشَاء                                                                                                           

“ Zar ne vidiš kako Allah navodi primjer – lijepa riječ kao lijepo drvo: korijen mu je čvrsto u zemlji, a grane prema nebu; ono plod svoj daje u svako doba koje Gospodar njegov odredi -, a Allah ljudima navodi primjere da bi pouku primili. A ružna riječ je kao ružno drvo: iščupanom drvetu s površine zemlje nema opstanka. Allah će vjernike postojanom riječju učvrstiti i na ovom i na onom svijetu, a nevjernike će u zabludi ostaviti; Allah radi šta hoće.” (Ibrahim, 24-27) ! Molim Allaha da nam podari vještinu i mudrost u našim međusobnim komunikacijama. Amin ya rabbel-alemin! We ekulu kawli haza…

Hamza ef. Subašić